Beyin dediyimiz möcüzə orqan və onun fərqli xüsusiyyətlərinin insanın həyatını davam etdirməsində, doğru qərar verməsi və faydalı olacaq fəaliyyətlərlə məşğul olması üçün rolu danılmazdır. Bədənimiz də beynimiz də hərəkətsiz qalmaq üçün deyil.
Bədən hərəkəti, xüsusilə insanlarda sinir sistemini çox dəyişik formada idarə edən qarışıq bir fəaliyyətdir. Sinir sistemi sadəcə bədənimizi hərəkət etdirən əzələlərimizi idarə etmir. Bütün vücudumuzdan, əzələlərdən, hərəkət növündən asılı olaraq çox miqdarda məlumat axını baş verir. Əzələlərdən elektrik siqnalları halında məlumatlar öncə onurğa beyinə, sonra beyin sapına, oradan talamusa ən sonda şüurlu qavramanın baş verdiyi beyin qabığına çatdırılır. Əgər beyin sapından beyin qabığına siqnallar göndərilməzsə, şüurlu qavrama da mümkün olmaz. Məsələn hamının bildiyi “koma” dediyimiz ağır vəziyyət çox zaman bu siqnalların beyinin üst bölümlərinə çatmasını əngəlləyən zədələr nəticəsində meydana gəlir. Buradan belə nəticəyə gəlirik ki, hərəkət beynimizin daha aktiv olmasına yardım edir. Beyin sağlamlığına yaxşı təsir edən fəaliyyətlərdən biri də piyada yeriməkdir.Yaşadığımız dövrün tələblərinə uyğun olaraq hamımız gündəlik işlərimizlə əlaqədar fiziki fəaliyyətə çox az zaman ayırırıq. Hər hansı fiziki fəaliyyət və ya idmanla məşğul olmağa başlamaq birbaşa zehnimiz və aldığımız qərarlarla bağlıdır. Xüsusi ilə şəhər mühitində yaşamaq, oturaq iş, az hərəkətlilik, uzun müddət kompyuter önündə oturmaq, online dərslər, konfranslar, dərs çalışmaq, avtomobildən çox istifadə etmək zehni aktivliyi, diqqətimizi toplamağı çətinləşdirir. Beyin sağlamlığımız üçün zərərli olan bu məşğuliyyətlər bir müddət sonra diqqət dağınıqlığı, yaddaş zəifləməsi, zehni yorğunluq kimi problemlərlə qarşımıza çıxır. Bunun qarşısını almaq üçün lazım olan bir az hərəkətli həyat tərzi sürməkdir..
Misal üçün texnologiya dünyasının əfsanəsi Steve Jobs demək olar ki, bütün iş görüşmələrini piyada yeriyərkən həyata keçirir. Piyada yerimək həyəcan və qayğı hissini azaldır. Yeriyərkən problemlərdən müvəqqəti uzaqlaşmaq, konsentrasiyanın yerimə üzərinə yönəlməsi, özümüzə zaman ayırmaq və qayğılarımızı sərbəst buraxmaq üçün çox effektiv bir üsuldur.
Piyada yeriyərkən beynimiz serotanin və endorfin ifraz edir ki, buna görə zehnimiz sakitləşir və motivasiyamız artır. Xoşbəxtliyin kimyəvi formulu olan bu iki hormon sizə həyatınızdan məmnunluq hissi yaşadacaq. Piyada yerimək bədəndə serotaninin sərbəst buraxılmasının ən təsirli üsullarından biridir. Serotanin streslə mübarizə aparan ən vacib amildir.
Gəzməyin elmi faydalarına əsaslansaq:
1. Piyada yerimək əyləncəli bir fəaliyyət olmaqla yanaşı, fiziki və psixoloji baxımdan çox faydalı bir hərəkətdir.Michigan Universitetinin Tibb Fakültəsi tərəfindən aparılan bir araşdırmaya görə, 50-60 yaş arasındakı insanlar yalnız gəzməklə ölüm riskini 35% azaldır. Alman Saarland Universitetində aparılan bir araşdırmaya görə, gündə 25 dəqiqə gəzmək ömrü orta hesabla 7 il uzadır.
2. San Francisco Universitetində aparılan başqa bir araşdırmaya görə, gəzməyin yaşla əlaqədar yaddaş zəifləməsini əhəmiyyətli dərəcədə azaltdığı ortaya çıxmışdır. 65 yaş və altında olan 5000 iştirakçının gündə 3 kilometr gəzərək yaddaş zəifləməsini 17% azaltdığı görülmüşdür.
3. Bu gün unutqanlıq kimi zehni funksiyaların zəifləməsi nəticəsində təyin oluna bilən Alzheimer xəstəliyinin tam müalicəsi hələ tapılmayıb. Ancaq xəstəliyin qarşısını almaq profilaktik tədbir olaraq qəbul edilən yollardan və üsullardan biri də idman etmək,oturaq həyatdan uzaqlaşmaqdır.
4. Virginia Universitetində aparılan bir araşdırmaya görə, gündə ən azı yarım kilometr piyada gəzən 70 yaşlı fərdlərin Alzheimer xəstəliyinə tutulma riskinin 50% -ə qədər azaldığı müşahidə olunmuşdur.
Piyada yeriməyin bir çox fiziki və psixoloji faydaları olduğuna dair kifayət qədər elmi dəlillər mövcuddur. Mütəxəssislər gəzməyin sakitləşdirici təsir göstərdiyini, zehni funksiyaları yaxşılaşdırdığını və hətta unutqanlıq və demansın başlanğıcını gecikdirə biləcəyini söyləyir. İdman etməyə başlamaq, həftədə cəmi 150 dəqiqə gəzmək, sağlam və uzun ömrün qapılarını açmaq heç vaxt gec deyil.
Beyin sağlığınızı qoruyun, hərəkətli həyat tərzi sürün və xoşbəxt olun.
Aytəkin Aslan